گچ بعد از پختن به دو صورت بکارمی رود/ملات گچ در قسمت های مختلف ساختمان به دو گونه مصرف می شود

گچ  بعد از پختن به دو صورت بکارمی رود :
۱- به صورت زنده: که به جهت ساخت قالب های مخصوص اندود روی بناها بکار می رود و برای ساختن آن، گچ  را توی آب ریخته و بلا فاصله کاررا آغاز می کنند .قدرت گیرایی گچ  زنده بسیار زیاد است.در طاق زنی سنتی که آجر روی آجر می آید و بلافاصله باید بچسبد از گچ  زنده استفاده می کردند. البته باید توجه داشت گچ  زنده عمدتا با خاک در طاق زنی ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ چون خاک هم خاصیت چسبندگی دارد وهم مدت گیرایی را زیاد می کند.
۲- بصورت گچ  کشته: به علت زود گیر بودن گچ  زنده ملات آن را بسیار کم درست می کنند ( حداکثر به اندازه یک استانبولی ) لذا نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا صیقلی کرد( زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ  را با ماله پرداخت کنیم؛ گچ  سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد؛سخت شدن ملات گچ  را با خشک شدن نباید اشتباه گرفت) از گچ  کشته روی اندود استفاده می کنند؛ تا بتوان سطحی وسیع وکاملا صیقلی بدست آورد.
گچ  کشته ملات گچ  ی است که سخت نمی شود وتا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.
البته باید توجه داشت که ضخامت گچ  کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر تجاوز کند زیرا در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود. رنگ آمیزی معمولا روی گچ  کشته،صورت می گیرد.
ساختن گچ  کشته:
برای ساختن ملات گچ  کشته، ابتدا گچ  را از الک های بسیار ریز رد می کنند؛ آنگاه آن را مانند ملات معمولی گچ  می سازند. ولی بلافاصله پس از آنکه دانه های گچ  را داخل آب ریختند با دست آنرا مالش داده و مانع سخت شدن آن می شوند. و بدین طریق پس از ده تا دوازده دقیقه که ملات گچ  را مالش دادند؛ این ملات سخت نمی شود که به آن در اصطلاح بنائی، گچ  کشته می گویند.
ملات کشته به علت آنکه سخت نمی شود به کارگران گچ  کار فرصت می دهد تا سطوح وسیعی را بوسیله ماله کاملا صیقلی کنند.
در بعضی از مناطق ایران بجای گچ  کشته، روی قشر نهایی را گچ  نظر می کشیدند که نتیجه اش زیاد مطلوب نبود و پس از مدتی گچ  پوسته پوسته می شد. معمولا وقتی از گچ  نظر استفاده می کردند، که  زیرین گل و ریگ بود. این روش بیشتر در مناطق مرکزی چون یزد و کرمان معمول بوده است.
ملات گچ  در قسمت های مختلف ساختمان به دو گونه مصرف می شود :
۱- ملات گچ  وخاک:
ملات گچ  جزء ملات های زود گیراست. خاک مورد مصرف در این ملات خاک رس است که باید سَرَند (الک) شده و به نسبت ۵۰ درصد با گچ  مخلوط شود.
به نسبت زودگیر یا دیرگیرتربودن گچ  ممکن است درصد خاک بیشتر یا کمتر از ۵۰ درصد باشد. هر قدر گچ  زودگیرتر باشد یا به اصطلاح کارگاهی هر قدر گچ  تیزتر باشد باید درصد خاک مورد مصرف در ملات گچ  و خاک بیشتر باشد. وجود خاک درملا ت گچ  وخاک اولا ملات را پلاستیک تر می کند ثانیا ملات را دیر گیرتر می کند و بالاخره از لحاظ اقتصادی نسبت به ملات گچ  به صرفه تر است.
از ملات گچ  وخاک علاوه بر تیغه های ۵ سانتیمتری ، در زیر سازی سفید کاری نیز استفاده می کنند . بدین طریق که روی دیوار آجری را  ابتدا شمشه گیری کرده و سپس بین فاصله های شمشه گیری را با ملات گچ  وخاک پر می نمایند. همچنین ازاین ملات درساختن طاقهای ضربی هم استفاده می شود.
باید توجه کرد که استفاده از ملات گچ  و خاک فقط در مناطقی که رطوبت هوا زیاد نیست و اصولا آب و هوا خشک است، منطقی است و در شهرهای مرطوب مانند گیلان و مازندران این ملات به سرعت رطوبت هوا را گرفته و فاسد می شود .
عیب ملات گچ  و خاک این است که ترک می خورد . سابقا برای جلو گیری از ترک خوردگی موی اضافه و باقیمانده در دباغی ها را که مخلوطی از پشم و کرک بود، داخل اندود گچ  و خاک می ریختند.
۲- ملات گچ :
اگر در محلی از ساختمان به ملاتی نیاز داشته باشیم که از ملات گچ  وخاک زود گیر تر باشد ویا رنگ سفید ملات گچ  برای ما مطرح باشد؛ از ملات گچ  استفاده می کنند؛مانند سفید کاری اتاقها و همچنین در محل هایی که احتیاج به تکیه گاه موقت داریم و می خواهیم آجر را با یک تکیه گاه نه چندان محکم به دیوار متصل کنیم(اصطلاحا به آجری که بوسیله گچ  به سطح عمودی دیوار چسبانیده می شود پکفته یا پاکوفته می گویند). در بسیاری موارد روی گچ  کاری را رنگ نمی کردند، چون سفید را مقبول می دانستند ولی برای ازاره هایی که در معرض تماس و آلودگی قرار داشت داخل گچ  کتیرا می ریختند؛ که مانند مرمر مصنوعی می شد.(گاهی نیز به اندود گچ  لاجورد (رنگ آبی)، شنگرف (رنگ آب هندوانه ای)، یا روی سخته (آنتیموان،رنگ زرد کمرنگ) ویا برگ کاسنی (رنگ سبز) اضافه می کردند، تا رنگی شود. امروزه برای رنگ آمیزی از رنگ روغن روی گچ  استفاده می کنند.