سنگ گرانیت
-
گرانیت
هر سنگ ساختمانی که منشأ درونی یا آتشفشانی دارند و باید توسط دستگاه های سخت بُر فرآوری شوند در بازار به «گرانیت» معروف هستند. گرانیت سنگی است بسیار سخت، محکم ،بادوام ،خشن و جلاپذیر، با درجه سختی پنج تا هفت و دارای مقاومت فشاری بالا در برابر هوازدگی، دارای تنوع رنگ و مقاوم در برابر یخبندان.
جرم حجمی متوسط در گرانیت حدود ۶ /۲ تن بر متر مکعب است. مقاومت فشاری آن بین یکصد تا سیصد مگا پاسکال است و جذب آب آن معمولاً به یک درصد نمی رسد. تخلخل آن بسیار کم و در برابر آتش مقاومت خوبی از خود نشان می دهد ولی چنانچه در همین حالت آب به آن برسد به شدت آسیب می بیند. این نوع از انواع سنگ ساختمانی از لحاظ ظاهری بیشتر بافت یکسان و یکدستی دارد و بیشتر به رنگ خاکستری یافت می شود ولی در رنگهای دیگری مانند صورتی به علت وجود فلدسپاتها دیده می شود.
سنگ گرانیت به علت سختی زیاد تا چندین سال قبل، قابل بهره برداری و استحصال به صورت پلاک نبود، ولی با پیشرفت علم مواد و بحث تکنولوژی الماسه و بکارگیری آن در این صنعت ، مصرف این سنگ نیز رواج چشمگیری یافته است.
بهترین استفاده از گرانیت زمانی است که بخواهیم از مقاومت بالای این سنگ ساختمانی در مقابل فشار و گرما و سرما و سایش استفاده کنیم مثلاً به عنوان کیوبیک و در ابعاد ۱۰×۱۰×۱۰ و یا ابعاد کوچکتر و بزرگتر در حجم بسیار بالایی به عنوان سنگفرش در کشورهایی که تفاوت حداقل و حداکثر دمای بسیار زیادی دارند، استفاده می شود. در کشور نروژ سطح خیابانهای زیادی از سنگ گرانیت کیوبیک پوشش داده شده و یا استفاده از این سنگ به عنوان جدول و پله خارجی (البته با سطح غیر صاف) در فضای خارجی بسیار رایج است. در فضای داخلی هم استفاده از انواع سنگ ساختمانی گرانیت در کف و بدنه به علت طول عمر بسیار بالا و مقاومت خوب در مقابل سایش قابل استفاده است. البته این مزایا برای ساختمانهای اداری و عمومی و یا در ساختمانهای خصوصی در قسمت های عمومی بیشترین تطابق را دارد.
باید توجه داشت که در کاربرد گرانیت در فضاهای داخلی، بحث گرم و سرد بودن رنگ و مسائلی از این قبیل که بسیار مورد توجه معماران و طراحان است، مهم و تأثیرگذار است.
سنگ گرانیت با فرآوریهای مختلف آن برای تمامی فضاهای کاربری اعم از نما، راه پله، فضاهای عمومی و خصوصی، پارکینگ و فضای باز کاربرد دارد.
در کنار محاسن ذکر شده نقایص یا معایبی هم بر سنگ ساختمانی گرانیت وارد است که به آنها می پردازیم:
مشخصاتی که باعث انتخاب یک نوع از انواع سنگ ساختمانی از نگاه یک طراح است دو وجه کلی دارد یکی «مُد» و دیگری زیبایی شناسی و ترکیبات آن. در حال حاضر سنگ گرانیت مد نیست ولی هستند معمارانی که از آن در قالب های مورد نظرشان استفاده مینمایند. با این توضیح مختصر به بررسی گرانیت در فضاهای مختلف می پردازیم:
گرانیت در نما:
از آنجا که نمای ساختمان به خصوص در شهرهای بزرگ در ارتباط مستقیم با تغییرات جوی و آلودگی هاست یکی از بهترین انتخاب ها گرانیت است. در مواقعی که سنگ ساختمانی گرانیت با رنگ روشن در نما کار شود آب برف و باران جذب شده توسط سطح سنگ گرانیت نما تا چند روز سنگ را دو رنگ کرده و نما به صورت لکه لکه دیده می شود. علت این پدیده جذب آب در قسمتهایی از سنگ و از دست دادن آب در قسمتهای دیگر سنگ است که این موضوع در سنگهای تیره اتفاق نمی افتد. سنگ گرانیت به علت سخت بودن و کم بودن خلل و فرج آن و جذب آب بسیار کم، دوغاب را به خوبی جذب نمی کند و به همین علت معمولا چسبندگی کافی بین سنگ و دوغاب بوجود نمی آید. این موضوع باعث افتادن سنگهای گرانیت در نما می شود. این اشکال گرانیت با بستن و مهار کردن انواع سنگ ساختمانی گرانیت تا قسمت زیادی برطرف می شود. چنانچه این کار با چاک دادن سنگ و بستن آن با سیم گالوانیزه قبل از دوغاب ریزی انجام گیرد «اسکوپ» نامیده می شود. روش دیگر آن «نصب خشک» است که جزئیات متفاوتی دارد و امروزه بسیار رایج است.
جرم حجمی متوسط در گرانیت حدود ۶ /۲ تن بر متر مکعب است. مقاومت فشاری آن بین یکصد تا سیصد مگا پاسکال است و جذب آب آن معمولاً به یک درصد نمی رسد. تخلخل آن بسیار کم و در برابر آتش مقاومت خوبی از خود نشان می دهد ولی چنانچه در همین حالت آب به آن برسد به شدت آسیب می بیند. این نوع از انواع سنگ ساختمانی از لحاظ ظاهری بیشتر بافت یکسان و یکدستی دارد و بیشتر به رنگ خاکستری یافت می شود ولی در رنگهای دیگری مانند صورتی به علت وجود فلدسپاتها دیده می شود.
سنگ گرانیت به علت سختی زیاد تا چندین سال قبل، قابل بهره برداری و استحصال به صورت پلاک نبود، ولی با پیشرفت علم مواد و بحث تکنولوژی الماسه و بکارگیری آن در این صنعت ، مصرف این سنگ نیز رواج چشمگیری یافته است.
بهترین استفاده از گرانیت زمانی است که بخواهیم از مقاومت بالای این سنگ ساختمانی در مقابل فشار و گرما و سرما و سایش استفاده کنیم مثلاً به عنوان کیوبیک و در ابعاد ۱۰×۱۰×۱۰ و یا ابعاد کوچکتر و بزرگتر در حجم بسیار بالایی به عنوان سنگفرش در کشورهایی که تفاوت حداقل و حداکثر دمای بسیار زیادی دارند، استفاده می شود. در کشور نروژ سطح خیابانهای زیادی از سنگ گرانیت کیوبیک پوشش داده شده و یا استفاده از این سنگ به عنوان جدول و پله خارجی (البته با سطح غیر صاف) در فضای خارجی بسیار رایج است. در فضای داخلی هم استفاده از انواع سنگ ساختمانی گرانیت در کف و بدنه به علت طول عمر بسیار بالا و مقاومت خوب در مقابل سایش قابل استفاده است. البته این مزایا برای ساختمانهای اداری و عمومی و یا در ساختمانهای خصوصی در قسمت های عمومی بیشترین تطابق را دارد.
باید توجه داشت که در کاربرد گرانیت در فضاهای داخلی، بحث گرم و سرد بودن رنگ و مسائلی از این قبیل که بسیار مورد توجه معماران و طراحان است، مهم و تأثیرگذار است.
سنگ گرانیت با فرآوریهای مختلف آن برای تمامی فضاهای کاربری اعم از نما، راه پله، فضاهای عمومی و خصوصی، پارکینگ و فضای باز کاربرد دارد.
در کنار محاسن ذکر شده نقایص یا معایبی هم بر سنگ ساختمانی گرانیت وارد است که به آنها می پردازیم:
مشخصاتی که باعث انتخاب یک نوع از انواع سنگ ساختمانی از نگاه یک طراح است دو وجه کلی دارد یکی «مُد» و دیگری زیبایی شناسی و ترکیبات آن. در حال حاضر سنگ گرانیت مد نیست ولی هستند معمارانی که از آن در قالب های مورد نظرشان استفاده مینمایند. با این توضیح مختصر به بررسی گرانیت در فضاهای مختلف می پردازیم:
گرانیت در نما:
از آنجا که نمای ساختمان به خصوص در شهرهای بزرگ در ارتباط مستقیم با تغییرات جوی و آلودگی هاست یکی از بهترین انتخاب ها گرانیت است. در مواقعی که سنگ ساختمانی گرانیت با رنگ روشن در نما کار شود آب برف و باران جذب شده توسط سطح سنگ گرانیت نما تا چند روز سنگ را دو رنگ کرده و نما به صورت لکه لکه دیده می شود. علت این پدیده جذب آب در قسمتهایی از سنگ و از دست دادن آب در قسمتهای دیگر سنگ است که این موضوع در سنگهای تیره اتفاق نمی افتد. سنگ گرانیت به علت سخت بودن و کم بودن خلل و فرج آن و جذب آب بسیار کم، دوغاب را به خوبی جذب نمی کند و به همین علت معمولا چسبندگی کافی بین سنگ و دوغاب بوجود نمی آید. این موضوع باعث افتادن سنگهای گرانیت در نما می شود. این اشکال گرانیت با بستن و مهار کردن انواع سنگ ساختمانی گرانیت تا قسمت زیادی برطرف می شود. چنانچه این کار با چاک دادن سنگ و بستن آن با سیم گالوانیزه قبل از دوغاب ریزی انجام گیرد «اسکوپ» نامیده می شود. روش دیگر آن «نصب خشک» است که جزئیات متفاوتی دارد و امروزه بسیار رایج است.
در حال حاضر در ایران استفاده از گرانیت برای نما نسبت به سالهای قبل از مُد افتاده و استفاده از آن به صورت های جدید کاربرد دارد ولی از منظر زیبایی شناسی ترکیبی، کماکان بسیاری از معماران از آن استفاده می کنند. در این مورد خلاقیت معماران حرف اول را می زند
سنگ گرانیت برای کف فضای خارجی:
سنگ ساختمانی گرانیت برای کف فضاهای باز بصورت ساب خورده کمتر استفاده می شود. چرا که این سنگ در این حالت بسیار لیز است و در صورت خیس شدن خطرناک می شود. استفاده از این سنگ در فضاهای خارجی مثل کف پیاده رو و خیابان و محوطه نیز به صورت ساب خورده اصلاً پیشنهاد نمی شود. ولی به صورت سطح ناصاف (تیشه ای، بوشهمر، فلیم شده، نسابیده) بسیار رایج است.
استفاده از این نوع از انواع سنگ ساختمانی به صورتی که سطح زبر و ناصافی داشته باشد یکی از اصلی ترین کاربردهای گرانیت است. همینطور استفاده از این سنگ ساختمانی جهت ساخت کلیه مصنوعات سنگی ، نیمکت و مجسمه ها، برای نصب در فضای باز نیز رایج است.
استفاده از این نوع از انواع سنگ ساختمانی به صورتی که سطح زبر و ناصافی داشته باشد یکی از اصلی ترین کاربردهای گرانیت است. همینطور استفاده از این سنگ ساختمانی جهت ساخت کلیه مصنوعات سنگی ، نیمکت و مجسمه ها، برای نصب در فضای باز نیز رایج است.
در مناطق سردسیری که عمق یخزدگی از حد معمول بیشتر است و جاده های کوهستانی و همینطور مناطقی که آبریز زیاد و بالطبع احتمال یخزدگی وجود دارد استفاده از سنگ کیوبیک گرانیت با شرایط و جزئیات استاندارد آن بیشتر می شود. برای نصب انواع سنگ ساختمانی کیوبیک باید خاک کاملاَ کوبیده شود تا در آینده نشست نکند و سپس زهکشی کاملی جهت جمع آوری آبها پس از رد شدن از سنگ انجام شود؛ مثل یک استادیوم چمن کاری شده که در موقع بارش بتوان آب را از سطح جمع کرده و از زیر هدایت کرد. پس از زه کشی باید سنگ کیوبیک به صورت خشکه کار شود ودر چیدن آن دقت لازم انجام گیرد تا قطعات سنگ کاملاً در کنار هم چفت شوند. پس از آن لازم است این سطح کار شده کامپکت شود و در نهایت درزهای بین سنگها با ماسه و مقدار کمی سیمان پر شود. در این صورت این سطح سنگ شده کاملاً قابل استفاده برای شرایط یخ زدگی و جاده های کوهستانی خواهد بود. در ضمن پیاده روی بر روی این نوع از انواع سنگ ساختمانی از لحاظ پزشکی مثل پیاده روی در جنگل وکوهستان بسیار مفید است. خیابان معروف شانزه لیزه در فرانسه سال هاست که چنین سطحی را به خود می بیند.
استفاده از سنگ ساختمانی گرانیت برای کف پله که باید مقاومت زیادی در مقابل سایش و ضربه داشته باشد یکی از بهترین پیشنهادهاست ولی متأسفانه گاهی دیده می شود که سنگ دو سانتیمتری گرانیت را برای پله انتخاب کرده، قسمتی از آن را که جلوی سنگ پله دیده می شود، با یک سنگ دو سانتی متری دیگر می چسبانند که به اصطلاح به آن «دوبل کردن» می گویند.
این عمل (دوبل کردن) از لحاظ فنی مشکلات متعددی دارد. این دوسنگ به هم چسبیده شده به مرور زمان از هم جدا شده و ظاهر نازیبایی ایجاد می کند. در ضمن قسمت جلویی سنگ کف پله که معمولاً حدود سه سانتیمتر از پیشانی پله بیرون می زند بسیار مستعد شکستن است.
پیشنهاد می شود یا حداقل از یک سنگ سه سانتیمتری استفاده شود و یا این که سنگ سه یا چهار سانتیمتری را دوبل کنیم و با مفتول این دو قسمت را به هم بچسبانیم.
استفاده از سنگ ساختمانی گرانیت برای کف پله که باید مقاومت زیادی در مقابل سایش و ضربه داشته باشد یکی از بهترین پیشنهادهاست ولی متأسفانه گاهی دیده می شود که سنگ دو سانتیمتری گرانیت را برای پله انتخاب کرده، قسمتی از آن را که جلوی سنگ پله دیده می شود، با یک سنگ دو سانتی متری دیگر می چسبانند که به اصطلاح به آن «دوبل کردن» می گویند.
این عمل (دوبل کردن) از لحاظ فنی مشکلات متعددی دارد. این دوسنگ به هم چسبیده شده به مرور زمان از هم جدا شده و ظاهر نازیبایی ایجاد می کند. در ضمن قسمت جلویی سنگ کف پله که معمولاً حدود سه سانتیمتر از پیشانی پله بیرون می زند بسیار مستعد شکستن است.
پیشنهاد می شود یا حداقل از یک سنگ سه سانتیمتری استفاده شود و یا این که سنگ سه یا چهار سانتیمتری را دوبل کنیم و با مفتول این دو قسمت را به هم بچسبانیم.
تغییر رنگ گرانیت:
بحث دیگری که درمورد گرانیت ها گفته می شود، موضوع تغییر رنگ آنهاست که در بحث هوازدگی در سنگ به این موضوع خواهیم پرداخت ولی اجمالاً می توان گفت به جز بعضی از گرانیت ها مثل سبز پیرانشهر که هوازدگی در آنها منجر به تغییر رنگ از سبز به زرد می شود فرآیند هوازدگی در سنگها عمومی است وتقریباً گرانیت ها در این زمینه کمتر دچارمی شوند.بعضی از گرانیت ها دارای اکسیدها و سولفورهای آهن هستند که این سولفورها در مجاورت هوا، روی سطح انواع سنگ ساختمانی گرانیت با اکسیژن هوا وارد واکنش شده و از ظرفیتی به ظرفیت دیگر و یا سولفوراکسید شده به هیدروکسید تبدیل می شوند. بعضاً این واکنش شیمیایی گاهی با تغییر رنگ همراه است که در این مورد گرما و رطوبت می تواند همانند یک کاتالیزور به سرعت این واکنش که منجر به تغییر رنگ می شود کمک کند. لذا یک سنگ ساختمانی گرانیت مستعد تغییر رنگ در شرایط مختلف، بسته به اینکه در مجاورت نور زیاد (نمای جنوبی) یا نور کم (نمای شمالی) ویا فضای داخلی به دور از آفتاب ویا در منطقه شرجی پر رطوبت و یا خشک و سرد قرار گیرد در مدت زمانهای متفاوتی دچار تغییر رنگ می شود.
گرانیت های خارجی:
امروزه میزان استفاده از گرانیت های خارجی به دلیل مسائل اقتصادی به سرعت در حال افزایش است. مطلبی که به عنوان عیب گرانیت های خارجی به خصوص گرانیت چینی گفته می شود این است که این سنگها رنگ شده هستند و به مرور زمان رنگ خود را از دست می دهند.
گرانیت های خارجی:
امروزه میزان استفاده از گرانیت های خارجی به دلیل مسائل اقتصادی به سرعت در حال افزایش است. مطلبی که به عنوان عیب گرانیت های خارجی به خصوص گرانیت چینی گفته می شود این است که این سنگها رنگ شده هستند و به مرور زمان رنگ خود را از دست می دهند.
